قصه های بند

موج مهاجرت پرستاران

محمد شريفي‌مقدم، قائم مقام "سازمان نظام پرستاري"، در گفتگو با خبرنگار خبرگزاري دولتي ايلنا، گفته است طي سالهاي اخير و بويژه در دوره حکومت روحاني وضعيت پرستاران بدتر شده است. وي گفته است که هر چند آمار دقيقي از ميزان مهاجرت پرستاران وجود ندارد، اما از روي شمار پرستاراني که مسقيما براي گرفتن گواهي به "سازمان نظام پرستاري" مراجعه مي کنند، بطور متوسط سالانه 500 پرستار کشور را به مقصد امارات متحده، ترکيه و کشورهاي کانادا و استراليا ترک مي کنند. وي اعتراف مي کند که آمار واقعي بسيار بيش از اين است. وي در مورد علت اين موج مهاجرت به پائين بودن حقوق پرستاران در مقايسه با حقوق پزشکان، ( که بين 200 تا 300 برابر بيشتر است)، عدم پرداخت به موقع حقوقها و مبالغي که به عنوان کارانه، به دليل سختي کار قرار است به پرستاران پرداخت شود، تا جائيکه برخ حتي بيش از يک سال از دولت و از صاحبان بيمارستانها طلب دارند، اشاره مي کند. وي مي گويد: پرستاراني هستند که با ۵۰۰ هزار تومان درآمد بدون بيمه سرمي‌کنند و در نهايت هشدار مي دهد که: "جامعه پرستاري در آستانه انفجار است."
مطابق آمارهاي دولتي در ايران به ازاي هر سه تخت تنها يک پرستار وجود دارد و در اين وضعيت بيماران بسياري به دليل عدم مراقبت پزشکي مي ميرند. در حاليکه طبق استاندارد هاي جهاني بايستي براي بخش هاي عمومي حداقل ۲ پرستار و بخش هاي ويژه بين ۴ تا ۵ پرستار به ازاي هر تخت بيمارستاني وجود داشته باشد. فشار کمبود تخت بيمارستان مستقيما به بيمار و به پرستار منتقل مي شود.

چه کسي مي تواند اين واقعيت را انکار کند که اولا شغل پرستاري از مشاغل بسيار سخت، حساس، پرمسئوليت و پر از دلواپسي است که اگر غم نان و تامين معيشت هم با آن اضافه شود، بسيار سخت تر خواهد شد. اگر ديگر مشاغل با همه دشواري و حساسيت هايشان با آلات و ابزار و اشياء سر و کار دارند کار پرستاري مستقيما با جان انسان ها و حيات و ممات آنان درگير است. با هيچ معياري سزاوار نيست که پرستاران هم از سلامتي و جان و استراحت شب و روزشان مايه بگذارند و هم درگير غم نان و نگران زندگي خود و خانواده و آينده فرزندان شان باشند. ثانيا، به هر اندازه استاندارد زندگي، معيشت و شرايط کار پرستاران پائين باشد به همان اندازه شانس بهبودي بيماران نيز تقليل پيدا مي کند. ساعات کار طولاني، حجم زياده از حد کار و مسئوليت حساس از سويي و حقوق و مزاياي ناچيز و آينده تضمين نشده، از سوي ديگر تنها بر سطح زندگي پرستاران اثر نخواهد گذاشت؛ بلکه بازتاب اين درجه از محروميت، بر سلامت جامعه تاثير جدي بر جا خواهد گذاشت و در بهبودي بيمار اخلالي جدي ايجاد خواهد کرد.
پرستاران کارگراني هستند که محبوب همه و از احترام خاصي در جامعه برخوردارند، اما هيچگاه پاداش واقعي خدماتشان را دريافت نمي دارند. اينان که شبانه روز با شيفت کار طولاني و با کار پر استرس، دلسوزانه و صبورانه در خدمت بيماران و مصدومان و ناتوانان هستند، همواره با تن و روحي خسته و دنيايي از دلهره به خانه بر مي گردند، تا خود را براي روزي ديگر و شيفتي ديگر آماده کنند. يکي از رنج هاي روزمره پرستاران کارگر، فشار کار زياد و ناتواني از پاسخ گفتن به همه نيازهاي نيازمندان حوزه کار خود است. اگر شغل پرستاري در زمره مشاغل سخت است، که بايد باشد؛ نمي توان با شيفت طولاني کار، با بي توجهي به تعطيل هفتگي، با برخوردار نبودن از حقوق مکفي، آن را سخت تر و دشوارتر کرد. تحميل ساعات طولاني کار، رعايت نکردن حقوق پرستاران براي کار شبانه و ايام تعطيل و عدم پرداخت حقوق و مزاياي مربوط به آن، غير انساني است و در اين مورد حاکميت حتي قوانين مصوب خود را هم رعايت نمي کند. قانون موسوم به "تعرفه گذاري خدمات پرستاري" مصوب سال 1386 ، که اجراي ان يکي از مطالبات هميشگي پرستاران است، همچنان روي کاغذ مانده و اجرا نشده است. تخت بدون پرستار مانند قبر است براي بيمار‌'' اين تعبير يکي از اعضاي شورايعالي نظام پرستاري در رابطه با کمبود پرستار در مراکز درماني است. گويا تر از اين نمي توان اعتراف کرد که با کمبود پرستار وعوارض اين کمبود چه تهديدي در کمين بيمار نشسته است.
مطالبات پرستاران در هر حدي که باشد از آنجايي که مستقيما بر راندمان کار انساني آنان اثر خواهد گذاشت و امر بهبودي بيماران را تسريع خواهد کرد، مورد پشتيباني بيماران، وابستگان آنان و کل جامعه است، به عبارت ديگر پرستاران و مردم، خواست ها و مطالبات مشترکي دارند.

خوشمزه اما زهردار

طعم قوی لوبیای تونکا باعث شده این ماده غذایی به شدت بین آشپزهای حرفه‌ای و تولیدکنندگان محصولات غذایی محبوبیت پیدا کند. اما مشکلی در این میان وجود دارد، یک ماده شیمیایی موجود در این لوبیا می‌تواند در صورت مصرف زیاد کشنده باشد.

ماده‌ای که هم مسبب کشتار حیوانات بوده و هم هدف حمله نیروهای انتظامی؛ در ایالات متحده آشپزها باید برای دسترسی به آن سراغ قاچاقچی‌ها بروند.

این چیزها را که شنیدم، تصمیم گرفتم با بسته‌ای که از اینترنت خریده بودم خیلی محتاطانه و به سبک یگان‌های خنثی‌کننده بمب برخورد کنم. در داخل بسته یک شیشه لوبیای سیاه چروکیده هست شبیه کشمش ولی اندکی کشیده‌تر. به این‌ها می‌گویند "لوبیای تونکا" - دانه‌های معطر درختی غول‌پیکر که در اعماق جنگل‌های پرباران آمازون می‌روید.

کافی است آن را روی دسر خود رنده کنید، یا در شربت حل کنید تا با مزه باورنکردنیش آشنا شوید. برای همین است که تونکا به خوشمزه‌ترین ماده غذایی نسبتا ناشناخته دنیا معروف شده است.

اگر نظر اینترنت را بخواهید، مزه آن ترکیبی است از علف تازه، وانیل، شیرین بیان، کارامل و گل میخک که در مجموع حس گرمی دارد و با اندکی ماگنولیا آمیخته شده. در شیشه را باز می‌کنم و بو می‌کشم. بوی ضعیفی مثل جلای چوب می‌دهد.

توماس راکل، شیرینی‌پز ارشد رستوران لبرناردین نیو یورک، می‌گوید "تا وقتی که در مصرفش زیاده‌روی نکنید - واضح است که میزان زیادش می‌تواند کشنده باشد - خیلی خوشمزه است". شما را نمی‌دانم، ولی من که چندان از این حرف دلگرم نشدم.

فروش لوبیای تونکا برای مصارف غذایی از سال ۱۹۵۴ در آمریکا غیرقانونی بوده. غداهایی که تونکا داشته باشند "آلوده" تلقی می‌شوند، اما این باعث نشده که شما نتوانید چنین غذاهایی را در رستوران‌های معروف، از نیو یورک گرفته تا کالیفرنیا، پیدا کنید. ایالات متحده بزرگترین واردکننده تونکا در دنیا است.

طعم خاص لوبیای تونکا ناشی از میزان غیرعادی زیاد ماده شیمیایی کومارین است که به صورت طبیعی در صدها گیاه دیگر مانند علف، اسطوخدوس و گیلاس یافت می‌شود. حتی اگر در زندگی هرگز با این لوبیاها برخورد نکرده باشید هم احتمالا می‌توانید حدس بزنید که چه بویی می‌دهند.

کومارین اولین بار در ۱۸۲۰ در این لوبیاها کشف شد. نام این ماده شیمیایی از نامی که در جزایر کارائیب برای درخت تونکا استفاده می‌شود گرفته شده. چندی نگذشت که شیمیدانی انگلیسی که شهرتش را بیشتر مدیون اختراع اولین رنگ مصنوعی است، توانست آن را در آزمایشگاه تولید کند.

میزان مصرف کومارین در اوایل دهه ۱۹۴۰ به شدت زیاد بود و به عنوان یکی از اولین افزودنی‌های مصنوعی واقعا مفت بود. به شکلی گسترده به عنوان جایگزینی برای وانیل طبیعی در شکلات، آبنبات و معجون‌های تلخ، اسانس وانیل و حتی نوشیدنی‌های گازدار استفاده می‌شد. کومارین به سرعت به سیگار هم اضافه شد و رایحه پیچیده‌اش حتی در کارخانه‌های عطرسازی هم پیچید.

اما کار بیخ پیدا کرد. آزمایش‌هایی که روی سگ‌‎ها و موش‌ها انجام شده بود نشان می‌داد که این ماده سمی است و مصرف نسبتا ناچیزش هم ظرف چند هفته صدمات زیادی به کبد وارد می‌کند. تنها پنج گرم کومارین (حدود دو قاشق چای‌خوری) یک گوسفند را می‌کشد. برای همین استفاده از کومارین و تونکا غیرقانونی اعلام شد.

اما کافی است به جهان ۲۰۱۷ بازگردیم تا ببینید که آن‌ها کاملا هم ناپدید نشده‌اند. پل لیبرانت، از شرکای سابق رستوران کرتون در نیو یورک، می‌گوید "خوب می‌دانم کجا پیدا می‌شود".

آن هم با وجود برخورد شدید یک دهه پیش دولت، از جمله یورش ماموران به چند رستوران سرشناس. گرانت آشاتز، سرآشپز رستوران آلینای شیکاگو، بعد از آن وقایع به مجله آتلانتیک گفت "حرف آن‌هایی که جنس را جور کرده بودند این بود که اگر فردا پس‌فردا سر و کله ماموران سازمان غذا و دارو پیدا شد تعجب نکنید. دو روز بعد ریختند در رستوران و سراغ و انبار ادویجات را گرفتند."

امروزه تونکا و کومارین هر دو به شکل منظم در اسانس‌های وانیل ساخت مکزیک استفاده می‌شوند تا کیفیت بد این محصولات را بپوشانند. آقای راکل می‌گوید "اخیرا در حال صحبت با یکی از فروشندگان وانیل بودم که به من پیشنهاد خرید شیره لوبیای تونکا را داد. در جوابش گفتم اگر بخواهم تونکا استفاده کنم یک راست می‌روم سراغ لوبیای تونکا."

شاید بگویید من که گذرم به رستوران‌های آنچنانی نمی‌افتد، ولی احتمال این‌که از مسیرهای دیگری با این ماده تماس پیدا کنید کم نیست. افزودن کومارین به سیگار و مواد آرایشی هیچ‌گونه منع قانونی ندارد و به راحتی از طریق پوست و ریه‌ها جذب می‌شود. این ماده به صورت گسترده در مواد شوینده، شامپوهای بدن، مایعات دست‌شویی و دئودورانت‌ها به مصرف می‌رسد و در عطرهای معروفی چون ژوپ هوم و کوکو مادمازل هم استفاده می‌شود. پای کومارین حتی به سیگارهای الکترونیکی هم باز شده.

راستش احتمال این‌که مقداری کومارین در کابینت‌های شما پیدا شود اصلا کم نیست. دارچین واقعی از پوست گیاهی با نام علمی Cinnamomum verum تهیه می‌شود که بومی سریلانکا است. این نوع دارچین به شکل طبیعی میزان خیلی کمی کومارین دارد و خواص دارویی آن هم به اثبات رسیده. اما آن چیزی که در قفسه ادویجاتتان دارید احتمالا این نوع دارچین نیست. به این دلیل که آن چیزی که ما فکر می‌کنیم دارچین است اصلا دارچین نیست، بلکه ادویه‌ای تقلبی است که از پوست درخت فلوس در جنوب آسیا گرفته می‌شود.

با این‌که این دو درخت قوم‌وخویش دور یکدیگر محسوب می‌شوند، ولی میزان کومارینی که در دارچین فلوس پیدا می‌شود ۲۵ هزار برابر دارچین واقعی است. در ایالات متحده هیچ نظارتی بر میزان کومارین در دارچین اعمال نمی‌شود، ولی اتحادیه اروپا حد مصرف روزانه بی‌خطر این ادویه را مشخص کرده - تنها یک قاشق چای‌خوری دارچین فلوس ممکن است کلک شما را بکند.

فروش رول‌های دارچینی محبوب دانمارکی در سال ۲۰۱۳ بعد از این‌که آزمایش‌ها نشان داد میزان کومارینشان بیش از حد مجاز است نزدیک بود ممنوع شود. نیکولای بالین، متخصص صنایع غذایی در اداره غذا و دامپزشکی دانمارک، می‌گوید "خیلی کم اتفاق می‌افتد که میزان یک ترکیب سمی در بیش از نیمی از نمونه‌های یک محصول غذایی بیش از حد مجاز باشد. نگرانی اصلی این است که هدف اصلی خیلی از این محصولات کودکان هستند."

اما سوال اصلی: کومارین بالاخره چقدر خطرناک است؟ راستش تا به امروز هیچ مرگی که به این ماده ممنوعه نسبت داده شود وجود نداشته و بعضی‌ها خواستار رفع ممنوعیت از این ماده شده‌اند. اما این تمام داستان نیست.

کومارین بیش از هر چیز موجب مسمومیت کبد می‌شود. وظیفه اصلی کبد جمع‌آوری و زدودن سموم مختلف از بدن است. این عضو که در خط مقدم دفاعی بدن قرار دارد، به شدت مقاوم است و می‌تواند از تنها یک‌چهارم اندازه اصلی خود مجددا رشد کند و کامل شود. به نظر می‌رسد که کومارین، مانند الکل، در درازمدت مخرب است و به کبد صدمه می‌زند.

درک لاخنمایر، عضو لابراتوار تحقیقات شیمیایی و دامپزشکی کارلسروهه در آلمان، می‌گوید "مساله این است که شما هیچ راهی برای فهمیدن این‌که دارید بیش از اندازه مصرف می‌کنید ندارید. اثرات مخرب به مرور زمان خودشان را نشان خواهند داد."

راستش پیدا کردن حد مصرف بی‌خطر این ماده اصلا سخت نیست. اما متاسفانه شما اجازه ندارید مواد سمی به انسان‌ها بخورانید. نتیجتا حد مصرف بی‌خطر برای انسان‌ها بر اساس آزمایش روی حیوانات، از عنتر گرفته تا سگ، تعیین می‌شود. البته باید تفاوت‌های بیولوژیکی بین انسان‌ها و حیوانات را در نظر گرفت، برای همین بیشترین اندازه‌ای که به حیوانات صدمه نزده باشد تقسیم بر صد می‌شود و به عنوان حد مصرف بی‌خطر برای انسان‌ها در نظر گرفته می‌شود.

برای انسانی متوسط، این میزان معادل روزانه یک‌چهارم لوبیای تونکا یا یک‌چهارم رول دارچینی است. اما اگر آن ضریب ایمنی را کنار بگذاریم، جیره روزانه شما می‌شود روزی ۲۵ لوبیای تونکا یا ۲۰ رول دارچینی (یعنی ۵٫۶۸۰ کالری که حتی برای پرخورترین افراد هم کار سختی است).

حد فعلی احتمالا برای بیشتر مردم بسیار محافظه‌کارانه است. روند تصفیه کومارین در خیلی از حیوانات، مثل موش و سگ، کاملا متفاوت است و از طریق تجزیه این ماده به مواد شیمیایی بسیار خطرناکی انجام می‌شود که خود باعث مسمومیت می‌شوند. اما بدن انسان ساختار کومارین را با استفاده از آنزیم تغییر می‌دهد تا دیگر سمی نباشد. ولی این کار از همه مردم ساخته نیست.

در دهه ۱۹۹۰، خانمی که از بیماری شدید کبدی رنج می‌برد، برای معالجه به بیمارستان دانشگاه فرانکفورت رفت. تشخیص سریع پزشکان این بود که از "هپاتیت ناشی از کومارین" رنج می‌برد، ولی واقعیت این بود که او در خوردن لوبیای تونکا زیاده‌روی نکرده بود و مدتی بود که داشت داروی وارفارین مصرف می‌کرد.

پس چه شده بود؟

بگذارید به سال ۱۹۲۱ برویم. صدها گاو در سراسر ایالات متحده و کانادا گرفتار بیماری مرموزی شده بودند که باعث می‌شد در جریان جراحی‌های کاملا عادی - مثل جراحی برای برداشتن شاخ‌هایشان - از شدت خون‌ریزی بمیرند. حیواناتی که روی زمین افتاده بودند و در خون خود مرده بودند برای دامدارها یک صحنه عادی بود.

غذای قالب این حیوانات یونجه زرد بود، گیاهی تلخ و بسیار مقاوم که به وفور در اروپا می‌رویید و از آن‌جا وارد می‌شد. بارندگی‌های غیرمعمول آن دوره باعث شده بود که یونجه‌ها فاسد شوند و خرید یونجه تازه در توان دامدارها نبود.

این بحران سال‌ها ادامه داشت، تا این‌که یکی از دامدارها که محتاج کمک بود، یکی از گاوهای مرده‌اش را برداشت و همراه یک سطل خون لخته‌نشده به مرکز تحقیقات دانشگاه ویسکانسین برد و کارل‌پل لینک، متخصص بیوشیمی، مطالعه روی این بیماری مرموز را آغاز کرد.

یونجه زرد مقدار زیادی کومارین دارد، که توسط کپک به دیکومارول تبدیل شده بود؛ ماده‌ای بسیار قوی که از لخته‌شدن خون جلوگیری می‌کند. این کشف در نهایت به تولید داروی وارفارین منجر شد که امروزه هم ابزاری وحشتناک برای کنترل آفت است و هم یکی از پرمصرفترین داروها در دنیا. خود کومارین البته ضدلخته نیست ولی این دو ماده بسیار به یکدیگر شبیه اند.

حالا بگذارید برگردیم سراغ بیمارمان. ویروسی که کومارین را در بدن خنثی می‌کند در بعضی از افراد متفاوت است و برای همین کومارین و وارفارین شدیدا برای آن‌ها مسمومیت‌زا هستند. ولی شما هیچ راهی برای این‌که بفهمید در کدام دسته می‌گنجید ندارید، مگر این‌که خود دچار بیماری شوید یا آزمایش ژنتیک بدهید.

آقای لاخنمایر می‌گوید "روی کبد تاثیر می‌گذارد و خیلی مواد دیگر هم مثل الکل روی کبد تاثیر می‌گذارند. برای همین شما هیچ‌وقت نمی‌فهمید که به خاطر کومارین دچار بیماری کبدی شده‌اید یا چیزی دیگر."

دنیا در سال ۲۰۱۰ شاهد حدودا دو میلیون مرگ ناشی از بیماری‌های کبدی بود - نزدیک به ۲ درصد کل مرگ‌ومیرها. ما هیچ راهی برای سنجیدن نقش کومارین در این مرگ‌ومیرها نداریم، اما گزارشی که اخیرا منتشر شد نشان می‌دهد که تاثیرات مصرف بیش از اندازه این ماده را نمی‌توان نادیده گرفت.

حالا که می‌دانم تونکا ممکن است من را بکشد یا نکشد، می‌خواهم استعدادم در شیرینی‌پزی را امتحان کنم. پیشنهاد آقای راکل این است که مقداری لوبیای تونکا را در خمیر ماکارون رنده کنم، سپس روی تکه‌های شیرینی را با شیره شکلات بپوشانم و میانشان یک دانه آلبالو بگذارم. متاسفانه استعداد آشپزی من به پخت دسرهای فنجانی در مایکروفر خلاصه می‌شود، برای همین تصمیم گرفتم در پخت کیک فنجانی از تونکا استفاده کنم.

بعد از نیم‌ساعت کیک‌های نسبتا بی‌ریختی که پخته بودم آماده شد. بوی بادام ضعیفی از آن‌ها بلند می‌شود. ادب حکم می‌کند که خوراکی‌های سمی خود را با دوستانتان قسمت کنید، برای همین محض امتحان یکی از کیک‌ها را به هم‌خانه‌ام دادم. او هم خیل متفکرانه کیک را خورد و گفت "مزه جوراب می‌دهد".

علی‌اشرف درویشیان؛ چهره رنجور ادبیات ایران

علی اشرف درویشیان که پنج شنبه چهارم آبان در هفتاد و شش سالگی درگذشت، با بیش از سی عنوان کتاب، نویسنده و پژوهشگری متعهد و واقع گرا بود.

او از تجربیات شخصی برای نوشتن داستان الهام گرفته و بارها در گفتگو با رسانه ها از شرایط سخت زندگی اش سخن گفته بود: "زندگی خانه به دوشی ... زندگی اجاره نشینی که بیشترش را در "سالهای ابری" [رمانی که در سال ۱۳۷۰ در تهران به چاپ رسید] نوشته ام."

با این حال دغدغه این نویسنده، اصلا شخصی نبود: " "سالهای ابری" بخشی از تاریخ این سرزمین است و آنچه بر ما گذشته است."

درویشیان که سال ۱۳۲۰ در خانواده ای کارگری در کرمانشاه به دنیا آمد، از همان کودکی با قصه گویی آشنا شده بود: "در زندگی پای قصه های خیلی از قصه گویان نشستم، اما مادربزرگم از همه آنها بهتر بود."

او در همان خانه کودکی کتابخوانی را شروع کرد: "نخستین کتاب داستانی که به خانه ما آمد، امیر ارسلان نامدار بود که من در ۹ سالگی در شبهای زمستان برای خانواده می خواندم. البته پدر و مادرم نگذاشتند فصل آخر را بخوانم چون عقیده داشتند که آواره در خانه ها می شویم، در حالی که واقعا همیشه آواره بودیم. من دزدکی و دور از چشم آنها فصل آخر را هم خواندم."

درویشیان که پسر ارشد خانواده بود، در دوازده سالگی، همزمان با کودتای ۲۸ مرداد، به کارگری مجبور شد.

او چهار سال بعد به دانشسرای مقدماتی کرمانشاه رفت و پس از دو سال، در روستاهای کرمانشاه و گیلان غرب به کار معلمی مشغول شد.

او سپس در همان دهه چهل، همزمان با معلمی در روستاهای غرب ایران، تحصیل ادبیات فارسی در دانشگاه تهران را شروع کرد: "به دلیل معلمی تنها دو روز در هفته می توانستم به تهران بیایم."

در تهران با نویسندگان آن دوران آشنا شد: "آل احمد من و چند شاگرد دیگر را به خانه خودش دعوت می کرد، آنجا بیشتر درباره ادبیات، تعهد و نویسنده های بزرگ دنیا برایمان حرف می زد."

همچنین با صمد بهرنگی، نویسنده ایرانی که دو سال از درویشیان بزرگتر و مثل او معلم بود، در خانه جلال آل احمد آشنا شد: "صمد هم مثل من آدم خجالتی بود، هر دو هم عاشق آل احمد و دانشور بودیم."

بهرنگی با فعالیتهای اجتماعی و ادبی اش تأثیری عمیق بر درویشیان گذاشت: "مرگ او من را وادار کرد که راه او را ادامه دهم."

او کتابهایی را درباره بهرنگی نوشت، اما میل به داستان نویسی پیش از آن وجود داشت: "خودم هم نمی دانم که واقعا چگونه شروع کردم. آیا شما اولین نفسی را که کشیده اید به یاد دارید؟"

درویشیان که عضو فعال کانون نویسندگان ایران بود، در اوایل دهه پنجاه چندبار بازداشت شد و به زندان افتاد: "من حین پخش اعلامیه ها دستگیر شدم و به زندان رفتم. تا سال ۱۳۵۷ سه بار دستگیر شدم و جمعا ۶ سال زندانی کشیدم."

قطعا اگر انقلاب نمی شد، درویشیان سالهای بیشتری را در زندان می ماند، ضمن این که او از دانشگاه اخراج، از کار معلمی منفصل و ممنوع القلم نیز شده بود.

با این حال درویشیان بر راه خود اصرار داشت و زندان را به اتاقی برای نوشتن تبدیل کرده بود: "نخستین داستانم را که هیچ وقت منتشر نشد، در زندان کرمانشاه نوشتم." او در رمان "سلول ۱۸" سالهای زندان را شرح داده است.

درویشیان سی و دو ساله بود که اولین داستانها را منتشر کرد: "زندگی تلخ من در دوران کودکی و همینطور همکلاسی هایم باعث شد که به نوشتن روی بیاورم... به خودم می گفتم باید کاری بکنم. احساس می کردم جز نوشتن راه دیگری ندارم."

"از این ولایت"، "فصل های نان"، "آبشخوران" و "همراه آهنگهای بابام"، اولین کتابهای درویشیان، که در فضایی کودکانه، رنج و عصیان مردم فقیر را روایت می کنند: "نوشتن برای من اعتراض بود، پاسخی بود به ناعدالتی و نابرابری محیطی که در آن زندگی می کردیم."

همچنین درویشیان مثل برخی از نویسندگان و شاعران بزرگ ایرانی به جمع آوری و ثبت فرهنگ عامه علاقه داشت: "جمع آوری افسانه ها را در کرمانشاه و مناطق کولیایی سنقر شروع کردم، هنگامی که در روستاهای کردستان معلم بودم."

زندان و دور شدن از روستاها او را از ادامه این راه بازداشت، اما بعدها با همکاری رضا خندان مهابادی حاصل پژوهشها در این زمینه را در مجموعه ای نوزده جلدی با عنوان "فرهنگ افسانه های مردم ایران" گردآوری کرد.

درویشیان در زمینه ادبیات کردی نیز فعال بود، علاوه بر داستانی که به زبان کردی نوشت، ترجمه ها و فرهنگ های لغاتی را در این زمینه منتشر کرد.

شاید اگر شرایط برای زبان قوم های ایرانی بهتر بود، او داستان نویسی به زبان کردی را هم ادامه می داد: "به دلیل محدودیتهایی که در آن زمان برای زبان کردی قائل می شدند دیگر نتوانستم نوشتن به کردی را ادامه بدهم."

علی اشرف درویشیان در سالهای پس از انقلاب گرچه به زندان نیفتاد، اما دست از اعتراض، به ویژه اعتراض به سانسور نشست و در گفتگوها و مقالات متعدد، سانسور و مهم تر از آن خودسانسوری را جدی ترین آسیب ادبیات ایران می دانست.

در دوره های مختلف، وزارت ارشاد مانع چاپ برخی از آثار او شد: "شما خیال کردید کتاب های مرا سانسور کنید می آیند کتاب های شما را می خوانند؟ نه، ملتی که به سانسور عادت کند نه کتاب شما را می خواند، نه کتاب من را."

حتی در سال ۱۳۹۰ کتابهای درویشیان از غرفه های نمایشگاه بین المللی کتاب تهران جمع آوری شد و همچنین این نویسنده به ناچار برخی از آثار خود را خارج از ایران منتشر کرد.

با این حال، علی اشرف درویشیان چند بار از سوی جوایز و جشنواره های غیردولتی، نظیر جایزه ادبی هوشنگ گلشیری تقدیر شد.

این نویسنده در سالهای آخر عمرش بر اثر سکته مغزی با بیماری دست و پنجه نرم می کرد: "بیست و چهار ساعت قبل از بیماری صحنه اعدام کردهای عراق را دیدم که این جور شدم. اعدام هایی که به دستور صدام حسین بود..."

علاوه بر عدالت، علی اشرف درویشیان در "این سالهای ابری" به آزادی می اندیشید: "پر سفید یک کبوتر، چرخ زنان پائین می آید. جلوی پایم می افتد. پر را بر می دارم. بو می کنم. بوی آزادی و بوی آسمان می دهد. بغض می کنم."

سدسازی به آمازون لطمات جبران‌ناپذیر می‌زند

حوزه رودخانه آمازون بزرگترین و پیچیده ترین شبکه رودخانه‌ای در جهان است
دانشمندان می‌گویند حوزه رودخانه آمازون در صورت اجرای برنامه سدسازی آسیبی جبران ناپذیر و جدی خواهد دید.
در حال حاضر ۱۴۰ سد هیدروالکتریک ساخته شده یا در حال ساخت در آمازون وجود دارد و برنامه احداث ۴۲۸ سد دیگر در جریان است.
محققان می‌گویند این سدها می‌توانند به پویایی شبکه رودخانه‌ای آمازون آسیب بزنند و حیات هزاران گونه منحصر به فرد را به خطر بیاندازند.
این تحقیق در مجله نیچر منتشر شده است.
پروفسور ادگارگو لاتروبس از دانشگاه تگزاس در آستین در صدر این گزارش نوشته است: جهان در آستانه از دست دادن پرتنوع ترین تالاب کره زمین است.
مشکلات متواتر
حوزه رودخانه آمازون مساحتی معادل شش و یک دهم میلیون کیلومتر مربع را اشغال کرده است و بزرگترین و پیچیده‌ترین شبکه رودخانه‌ای کره زمین محسوب می‌شود.
این منطقه به ناحیه‌ای کلیدی برای احداث سدهای هیدروالکتریک تبدیل شده است.
اما این تحقیق نشان می‌دهد که تلاش برای دستیابی به انرژی‌های تجدیدپذیر در حاشیه آبراه‌های آمازون می‌تواند به مشکلات متعددی منجر شود.
گروهی از محققان از کشورهای مختلف جهان که در تدوین این گزارش نقش داشته‌اند بیش از هرچیز نگران حرکت طبیعی رسوب در این آبراه‌ها هستند.
رسوبات منبع حیاتی مواد غذایی برای جانداران در تالاب آمازون است و در عین حال بر جریان و حرکت آب تاثیر می‌گذارد.
پروفسور لاتروبس نوشته است: رسوب یعنی یک رودخانه چطور کار می‌کند، چگونه حرکت می‌کند و از چه طریقی زمین‌های تازه و محیط زیست را احیا می‌کند.
به گفته این محقق بررسی‌های زیست محیطی فعلی برای هر سد جداگانه انجام شده است و به تحقیق در تاثیر آنها بر مناطق مجاور می‌پردازد. با این همه او تاکید کرده که به رویکردی گسترده‌تر در این تحقیق نیاز است.
آقای لاتروبس گفت: مشکل اینجاست که هیچ‌کس به دنبال بررسی مشکلات متواتری که احداث این سدها در کل مجموعه آمازون ایجاد می‌کند نیست.

محققان می‌گویند باید بررسی جامع‌تری در این زمینه انجام شود
محققان وضعیت رودهای مدریا، مارانون، و یوکایالی را که هر سه از انشعاب‌های آمازون هستند نگران کننده خوانده‌اند.
به گفته آنها این سه رودخانه مامن گونه‌های منحصربه‌فرد زیادی هستند و حتی اگر بخش کوچکی از برنامه احداث اجرا شود در خطر خواهند بود.
پروفسور لاتروبس گفته است هزاران گونه تحت تاثیر قرار می‌گیرند و در خطر انقراض هستند.
به گفته او به دلیل غیرقابل بازگشت بودن تاثیر سد سازی در این منطقه، باید مخاطرات این احداث پیش از اجرا بررسی شود.

کودکان دانش آموز چینی در حال یادگیری کشاورزی در تعطیلات تابستانی

کارگران بخش ذغال سنگ در هندوستان

گفتگو با خانم فریبا حاج دایی
23 خرداد 1396

•
به گزارش روزان، مصائب خانم نویسنده، میلاد واصلی داستان فارسی حال و روز خوبی ندارد. این را نه تنها من، که بسیاری دیگر هم بر همین عقیده هستند. حرف و حدیث هم تا بخواهی فراوان پشت سرش است و دلیل نیز بسیار دارد. از شرایط انتخاب کتاب و سلیقه و سیاست‌های ناشر گرفته تا فضای مطبوعات و نقد. در این میان شاید بد نباشد به امیر احمدی آریان و کتابش ( شعار نویسی بر دیوار کاغذی ) اشاره کرد. احمدی آریان در این کتاب یکی از دلایل ضعف داستان معاصر را ساده پنداشتن نوشتن و نویسند‌گی می‌داند. درست هم می‌گوید تا حدودی این را حداقل حجم انبوه و تولیدی کتاب و نویسنده‌ چاپ اولی و بازیگر و مجری نویسنده ثابت می‌کند؛ اَمری که به هر حال و با مرور زمان فراموش می‌شود و کارهای‌شان نیز یا در گوشه‌ انباری ناشر و یا در قفسه‌ کتاب‌ فروشی‌ها خاک می‌خورد و خواهد خورد و در نهایت هم خوراکی می‌شود برای خرید کیلویی و می‌رود پیش به‌سوی سرنوشتش همان خمیر شدن. البته به این سادگی هم نیست و تبعاتی نیز با خود دارد، زیرا در گذر زمان و به مرور خود موجب ایجاد یک نوع سلیقه‌ مبتذل و دَم دستی می‌شود. با این حال این همه‌ ماجرا نیست و هستند هنوز؛ حتی گیریم تک و توک و جدا از هم نویسنده‌هایی که آرام و بی‌حاشیه می‌نویسند و بدون استفاده و بهره گرفتن از تبلیغ و حاشیه و سر و صدای فلان ناشر و ماهنامه‌ ادبی منتشر هم می‌کنند و مخاطب خاص خود را هم دارند و امروز نه، فردا به حتم جایگاه خود را پیدا می‌کنند. یکی از این نویسنده‌ها فریبا حاج دایی است؛ نویسنده‌ای حرفه‌ای و گزیده کار. این را داستان‌هایش ثابت می‌کند. در ادامه با او درباره‌ فضای داستان معاصر و نویسنده‌های زن و کارهایش به گفتگو نشستیم.
داستان معاصر نگوییم حالا با محمدعلی جمال‌زاده، با هدایت شروع شده است و تاثیر خودش را هم بر تاریخ معاصر داستان فارسی گذاشته است؛ تاثیری که در ادامه به اصولی نوین برای داستان ختم شده است و به مرور نیز به چوبک با آن نگاه ناتورالیسمی و گلشیری با جریان سیال ذهن و احمد محمود با نگاه رئالیستی‌اش ختم می‌شود. با این همه اما نویسنده‌ زن معاصر هنوز نه تنها در نگاه که به تکنیکی هم که خاص زنان و شرایط پیرامونش باشد نرسیده است. به نظر شما چه عواملی موجب این اَمر شده است؟
تکنیک، کلمه‌ای که شما در سوال‌تان از آن بهره برده‌اید، در لغت به معنای مجموعه روش‌هایی است که بر شناخت مبتنی است و پیش فرض شما در سوال بر این است که زنان نویسنده ما فاقد آن هستند. این پیش فرض از کجا آمده است! به باور من، نویسنده کسی است که حالات و وضعیت‌های مختلف را با استفاده از لغات و عبارات به صورت ریزبینانه توصیف کند و با کلی گویی و به سرعت از کنار همه چیز عبور نکند. این از یک سو و از سوی دیگر نگاه زنانه به جهان، اغلب نگاهی ریز بین و جزئی‌نگر است. در ضمن نویسنده باید قادر باشد حس خود را با نوشته‌اش منتقل کند و توانایی آن را داشته باشد که با لایه‌های زیرین ذهن خواننده‌اش ارتباط برقرار کند. آیا شما چنین توانایی‌هایی را در هیچ یک از داستان‌های زن نویسنده‌ ما ندیده‌اید؟! بعید می‌دانم.
این پیش فرض که نه باید بگویم از خواندن بسیاری از کارهای زن‌های نویسنده می‌آید و این توانایی را جز در کار نویسنده‌ای آن هم تقریبا دور یعنی غزاله علیزاده در نویسنده‌ دیگری سراغ ندارم. از محسا محب‌علی و شیوا ارسطویی گرفته تا تازه کاری مانند آیدا مرادی کیخانی. شما تاثیر و نقش داستان‌ها و رمان‌هایی مانند (‌بامداد خمار ) و ( گندم ) و بسیاری دیگر را که با سرعت سرطانی در حال گسترش هستند و از قضا مورد استقبال هم قرار می‌گیرند و به رمان زرد هم معروف هستند، در جریان به انقیاد در آوردن زن ایرانی چگونه ارزیابی می‌کنید؟
گندم را نخوانده‌ام؛ ولی در مورد « بامداد خمار » خیلی با شما هم نظر نیستم. تنها ایرادی که شاید بر این رمان وارد باشد، دراز گویی آن است. نویسنده می‌توانست تکه‌هایی را که خواننده خود می‌توانست فرض گیرد از آن حذف کند ولی به‌جز این، چه ایرادی بر این رمان وارد است! در رده زرد قرارش می‌دهیم؛ چون پرفروش بوده و هست! ساختمان « بامداد خمار » ساده و گویا است، و بیان صریح و مستقیم نویسنده یا همان راوی داستان - زن سال‌خورده و تلخ کامی که سرگذشت عبرت آموز خود را برای برادرزاده جوانش، به صیغه اول شخص مفرد، نقل می‌کند و مهم‌ترین قسمت ماجرا این است که نویسنده بر خلاف ملودرام‌های بازاری، که از زمان حسین‌قلی مستعان باب بوده و امروز هم هست، نسخه نمی‌پیچد که راه صواب و ناصواب کدام است و عنصر جوان کتاب کورکورانه راه صواب را بپذیرد، نه او با اختیار کامل به بستر می‌رود و تا صبح به حرف‌های عمه فکر می‌کند. حال برگردیم به واژه « انقیاد » که در سوال شما آمده. آیا در نهایت عمه به انقیاد درآمد! باز هم گمان نمی‌کنم. گمان نمی‌کنم. سوال مهم‌تر. یعنی ادبیات چنین جایگاهی در کشور دارد که کتابی بتواند زنان را به فرمان‌‎برداری بکشاند!
تا حالا جایی ندیده‌ام که فروش بالا دلیلی برای قرار گرفتن یک اثر در رده‌ آثار زرد باشد. اثر زرد که حالا به قول فرید قدمی در کتاب « سیاست ادبیات » گاه به ادبیات پلیسی، - پلیسی نه با تعریف ژانر که با تعریف ادبیاتی که قصدش بو کشیدن و رَدیابی نوآوری است، هدفش حفظ وضع موجود است - پهلو می‌زند، تعریف خاص خودش را دارد که این‌جا البته مکان و زمانش نیست. ما مسیری طولانی از رمان‌هایی مانند « سووشون » و « خانه‌ ادریسی‌ها » و کارهای گلی ترقی تا آنچه امروز گاه حتی از طرف ناشر‌های بنام نیز منتشر می‌شود؛ اما هیچ ارزشی چه از لحاظ ادبی و چه از لحاظ اجتماعی ندارند طی کرده‌ایم. دلیل پیگیر نبودن آن جریان را شما در چه مواردی می‌بینید؟
فکر کنم بهتر باشد این سوال را به‌جای من از همان ناشران بنامی که ذکر کردید، می‌پرسیدید؛ گرچه فکر نمی‌کنم بشود به صد در صد آثار چاپ شده مهر باطل زد.
در داستان زنان برای نمونه با آنچه در سینما می گذرد گاه شباهت‌هایی با آثار تهمینه میلانی می‌بینیم. یعنی یا همه‌ مردها سیاه هستند و زن‌ها سفید و یا این‌که زن‌ها انگار هستند تا فقط از راه ‌به در بروند. شما دلیل این نگاه را در چه مواردی می‌بینید؟
بهتر است سوال را به چند قسمت مجزا تقسیم کنیم، اول تاثیر سینما بر ادبیات که پاسخ آن این است که این اتفاق مختص ایران نیست و اَمری جهانی است و حتما دو طرفه. یعنی ادبیات از سینما تاثیر پذیرفته و سینما هم به نوبه‌ خود از ادبیات. در قسمتی از سوال تاثیر پذیری فقط زنان نویسنده را مطرح کرده‌اید که فکر کنم پاسخش را دادم و این را مختص فقط زنان نمی‌دانم. قسمت بعدی سوال تک بعدی بودن زنان و مردان در سینمای تهمینه میلانی است که با آن موافقتی ندارم و قسمت آخر سوال که زنان و مردان در کتاب‌های نویسند‌گان زن سیاه و سفیداند؟ آیا به واقع چنین است؟ زری در «سووشون» سیاه و سفید است! بقیه به کنار آذر خانم « قضیه ما و آذر خانم » سیاه و سفید است! و یا زن داستان « قلعه‌ من کجاست » در مجموعه « ترنج قالی » از خودم!
تاربخ هر قدر هم تلاش کند توانایی و ابزار نزدیک شدن به سوژه را ندارد. روایت داستانی اما این قابلیت را دارد. نمونه‌اش کتاب « سیصدوبیست‌وپنج »نوشته‌ حمیدرضا صدر، که با یک روایت دوم شخص خود از یک شخصیت تاریخ معاصر یعنی حسن‌علی منصور روایت منحصر به فردی از یک سال زندگی او به مخاطب ارائه می‌کند. در داستان معاصر زنان اما این تاثیر وقایع تاریخی، سیاسی و اجتماعی را آن هم از نگاه یک زن در اثری برجسته شاهد نیستیم. البته بلقیس سلیمانی تلاش‌هایی کرده است؛ اما در نهایت ابتر مانده است. دلیل این اَمر را چطور می‌بینید؟
نگاه من به تاریخ هرمنوتیکی است. در این نگاه نمی‌توان در تاریخ دنبال منطق علمی گشت، چرا که تبیین تاریخ تابع منطق داستان است نه منطق علمی. یعنی تبیین تاریخی از منطق علمی علیت، استقرا و قیاس پیروی نمی‌کند. موضوع تاریخ نگاری شناخت کنش انسانی است، بنابراین گریزی از روایت ندارد. این کنش‌ها زمان‌مند هستند. از جایی آغاز می‌شوند، در مسیری پیش می‌روند و این پیشروی به سوی هدفی است که گاه به‌دست می‌آید و گاه چنین نمی‌شود. پس من فرق چندانی بین «روایت تاریخی» و « تاریخ روایتی » قائل نیستم. می‌ماند قسمت دوم سوال که به نوعی حکم است، در داستان زنان تاثیر وقایع سیاسی دیده نمی‌شود؟ آیا این طور است! « سووشون » خانم دانشور را که همه خوانده‌ایم یا « بر بال باد » پارسی‌پور و یا « خانه‌ ادریسی‌ها » اثر دست غزاله علیزاده و ... .
البته بیشتر نگاه به داستانِ زنان در یک دهه‌ اخیر مطرح بود. در این صورت بله سووشون و خانه‌ ادریسی‌ها این نگاه را دنبال می‌کنند. چه آینده‌ای را برای داستان زنان متصور هستید؟
حتما تاریک‌تر از داستان مردان نخواهد بود و از سویی چه‌بسا روشن‌تر. زیرا متاسفانه یا خوشبختانه ساختار اقتصادی خیلی از خانواده‌ها هنوز بر پایه‌ ساختار سنتی می‌گردد و زن هنوز به اندازه مرد نان‌آور خانواده به حساب نمی‌آید؛ پس اوقات فراغت بیشتری برای پرداختن به نوشتن دارد و در عین حال چون دیگر زن خانگی نیست و نویسنده اغلب زندگی زیسته را می‌نویسد، احتمالا سوژه‌هایش بهتر و متفاوت‌تر هم خواهد بود. البته از سوی دیگر رفقا در مطبوعات بیشتر هوای هم‌جنسان مرد خود را دارند و شاید بسیاری از کتاب‌ها و داستان‌های خوب بیایند و بروند و کسی خبردار هم نشود و متاسفانه این می‌تواند بر سرنوشت داستان زنان تاثیر سوء بگذارد.
به عنوان یک نویسنده، بازخورد داستان‌های شما از طرف مخاطب‌های زن چگونه بوده است؟
بسیار از انتظارم فراتر بوده، با توجه به این‌که نه ناشر صاحب نامی داشته‌ام و نه پخش قابل قبولی برای کتابم. ولی برایم جالب است که هم خودم و هم کتاب‌هایم بین مردم و به خصوص زنان شناخته شده هستیم و از آن مهم‌تر کتاب‌هایم مابین بسیاری از همکاران نویسنده‌ام محبوب هستند و این موتور خوبی است که مرا به نوشتن و بیشتر نوشتن ترغیب می‌کند.
از شما تا حالا فقط داستان کوتاه منتشر شده است. با توجه به چیره‌دستی شما در پرداختن به درون زندگی آدم‌ها و این نکته که رمان به هر حال فرصت بیشتری به شما برای پرداختن به این اَمر می‌دهد، آیا در بخش رمان هم اثری دارید؟
بله دارم. یکی در دست تالیف است و دیگری تمام شده و منتظر است تا بار دیگر بازبینی و بازنویسی شود. تا چه پیش آید.
در کتاب « ترنج قالی » داستانی خوش ساخت و محکم به نام قضیه ما و آذر خانم است که ما را به یاد داستانی عالی از منیرو روانی‌پور به نام « کنیزو » می‌اندازد. در همه‌ سال‌های داستان نویسی آیا نویسنده‌‌ای بوده که از کارش خوش‌تان آمده باشد و یا تحت تاثیرش قرار گرفته باشید؟
« قضیه ما و آذر خانم » ماجرای پایان ناپذیر زن علیه زن است. درست می‌گویید به مانند « کنیزو »ی روانی‌پور و یا « آفتاب غروبگاه » فاکنر. و چه دردناک است این کشف که گاهی کاری که زنان علیه هم می‌کنند، چه در محیط خانگی و چه در اجتماع، بسیار دردآورتر از کاری است که مردی احیانا ضد زنی انجام بدهد. و البته همان‌طور که می‌دانید و حتما داستان را خوانده‌اید، تم داستان بسیار چند وجهی است. بخش دوم سوال شما؛ همه را دوست می‌دارم. از بعضی‌ها یک یا دو تک داستان را و بعضی دیگر بسیاری از آثارشان.
شما علاقه بسیاری برای نقب زدن به دنیای درونی و نقاط تاریک و کابوس‌های آدم‌ها دارید. برای نمونه در کتاب « با شیرینی وارد می‌شویم » داستان نان سنگک به موشکافی و انگیزه‌های یک تجاوز می‌پردازد. که انصاف داستان بسیار خوب و خوش پرداختی هم است. یا در کتاب « ترنج قالی » در داستان پیراهن کودکی، شما به واکاوی و مرور کابوس‌ها و گذشته‌ زنی باردار می‌پردازید. یا دوباره در همین کتاب در داستان نقاشی، که با چند نقاشی و با زبانی بسیار قوی وارد دنیای یک کودک شده‌اید. دلیل این واکاوی شما در شخصیت آدم‌های داستان‌های‌‌تان چیست؟
همین‌طور است که می‌گویید. داستان برایم با یک سوال ایجاد شد؛ ماهیت تجاوز. این‌که در ذهن متجاوز چه می‌گذرد و چطور می‌شود که خود را محق می‌داند به بدن و روح دیگری تجاوز کند؟ با شما موافقم. بسیار داستان خوش ساختی از کار در آمده است. در این داستان موفق شده‌ام کاملا در پوست شاگرد نانوا بروم تا بدانم به واقع چه در سرش گذشت و او را به آن‌جا کشاند که به دختر دانشجو تجاوز کند. او برایش « دیگری » بود و در مکانیسم روحی انسان آسیب به دیگری همیشه جایز است. داستان « پیراهن کودکی » از کتاب « ترنج قالی » باز هم به مقوله تجاوز پرداخته و این‌بار آسیب شناسی قربانی انجام گرفته است؛ این‌که چگونه برای تمام عمر این بار را بر دوشش حمل می‌کند. گمان می‌کنم در هردو داستان موفق شده‌ام برای معنا فرم مناسب با آن‌را به‌کار ببرم و حتما این در موفقیت این دو داستان کمک حال بوده است. داستان « نقاشی» از کتاب ترنج قالی کاملا دیالوگ محور است و از طریق گفتگوی یک مددکار با کودکی که شاهد قتل پدرش بوده با همه زندگی خانواده او آشنا می‌شویم، هماهنگی فرم و معنا را در این داستان دوست می‌دارم.

منبع:http://www.roozannews.ir/news/10558

به مناسبت روز جهاني محيط زيست

 روز پنجم ژوئن، برابر با 16 خرداد، روز جهاني محيط زيست است. مجمع عمومي سازمان ملل متحد براي نخستين بار در سال ۱۹۷۲ اين روز را به عنوان «روز جهاني محيط زيست» نامگذاري کرد. هدف از نامگذاري اين روز، افزايش آگاهي مردم براي حفظ محيط زيست و ترغيب دولت ها به اتخاذ تدابيري براي مقابله با تخريب محيط زيست و گونه هاي زيستي جانوري اعلام شد.

 واقعيت اين است که از نيمه دوم قرن بيستم به بعد تحولات سريع و بي سابقه اي در محيط زيست جهان به وقوع پيوسته است. اثرات ويرانگر مناسبات توليدي حاکم، بر طبيعت و محيط اطرافش سرعت سرسام آوري به خود گرفته است. ديگر تقريباً هيچ زيستگاه طبيعي در سطح زمين وجود ندارد که لااقل اندکي دستخوش تغيير نگرديده باشد. کره زمين بطرز خطرناکي در حال از بين رفتن است. البته همزمان مبارزه براي حفظ محيط زيست گسترش پيدا کرده و مبارزه عليه نقش ويرانگر نظام سرمايه داري بر طبيعت پيرامون همواره عرصه اي از جدال و کشمکش جنبش هاي طرفدار محيط زيست و ديگر جنبش هاي پيشرو اجتماعي بوده است.

 امروزه اغلب مسايل و مشکلات و تنگناهاي زيست محيطي ديگر بعنوان يک موضوع محلي و يا حتي ملي بشمار نمي آيند و با توجه به وابستگي متقابل و غير قابل تفکيک محيط زيست با مباحث کلان انساني از جمله اقتصاد، فرهنگ، توسعه، سياست، اخلاق و بويژه نوع خاص آن يعني جغرافياي سياسي و بسياري ديگر از جنبه هاي مادي و معنوي حيات انسان ها، امري جهاني به حساب مي آيد. در واقع هر مشکل زيست محيطي هر اندازه محدود به نظر برسد و حتي محدود در داخل مرزهاي قراردادي يک کشور، مشکلي براي کل جهان و نوع بشر بشمار مي آيد.

 توجه به محيط زيست و حفظ سلامتي انسان و كليه موجودات كره زمين يکي از اصول اساسي در بقاي زندگي و استفاده از نعمات طبيعي است كه به وفور در اختيار ما قرار دارد. مشاهده روزانه خود ما و ارزيابي هاي کارشناسان اين عرصه که در خدمت سرمايه نيستند، اين واقعيت را توضيح مي دهند که اساساً بيشتر بلاهايي که بر سر محيط زيست مي آيد، ناشي از دست درازي هاي حريصانه صاحبان ثروت و قدرت است و اگر جامعه بگونه اي ديگر اداره شود و نظم توليد و مصرف بگونه اي ديگر سازمان داده شود که اساسش پاسخ گويي به نيازهاي واقعي بشر باشد و همه چيز براي همه باشد و انسان ها حساب شده و با نقشه تنها به اندازه نيازهاي شان از منابع طبيعي بهره برداري کنند و نقشه مند و کارشناسانه منابع تجديد شونده را بازسازي کنند، طبيعت آسيبي جدي نخواهد ديد و نظام زيست محيطي با بحران روبرو نخواهد شد.

 اگر چه حفظ محيط زيست وظيفه دولت ها و حکومت ها است و براي جلوگيري از تخريب محيط زيست بايد دولت ها را تحت فشار گذاشت، اما آحاد مردم هم بدرجاتي مي توانند سهمي در جلوگيري از تخريب زياده از حد آن داشته باشند. انسان ها مستقل از اينکه دولت ها تا چه اندازه در حفظ محيط زيست نقش خواهند داشت مي توانند "اخلاق محيط زيستي" خود را تقويت کنند.

 اخلاق محيط زيستي، نوعي از رفتار انسان مسئول و متمدن امروزي است که بدون تذکر کسي، به: طبيعت، محيط زيست و به قانونمندي هاي زيست محيطي، احترام مي گذارد و خود را مسئول به رعايت حفظ محيط زيست خويش مي داند و مي کوشد در محدوده اختيارات و حريم زندگي خود در حفظ محيط زيست نقش داشته باشد. همينکه افراد در مصرف برق، در مصرف آب، در مصرف هر چيز ديگري اسراف نمي کنند، همينکه انسان ها توجه به بهداشت محيط دارند و از ريختن آشغال در معابر و پارک ها و کوچه و خيابان پرهيز مي کنند، همينکه انسان ها در مي يابند که وجود موجودات زنده حيواني و نباتي حلقه هايي از چرخه زيست محيطي هستند و نبايد نابودشان کرد، همينکه سعي دارند دورريزها را تفکيک و بازيافت کنند، همينکه انسان ها بي رويه از نايلون و کيسه هاي پلاستيکي و ظروف يک بار مصرف استفاده نمي کنند، همه اين کارهاي کوچک و شدني در حد خود سلامتي محيط زيست را بيشتر مي کند. طبعاً کساني که به اين درجه از حساسيت برسند که خود همين نکات پيش پا افتاده را رعايت کنند، قطعاً ديگران را هم تشويق خواهند کرد که مثل خودشان به محيط دور و برشان حساس باشند. اخلاق محيط زيستي، اينگونه عموميت مي يابد. اما بي گمان در نظامي که همه چيز بر پاشنه گردش سرمايه و کسب سود مي چرخد و براي سوداندوزي همه چيز از جمله محيط زيست قرباني مي شود، رواج فرهنگ و اخلاق محيط زيستي به تنهايي کافي نيست بلکه بايد با مناسباتي در افتاد که به حکم ماهيت ذاتي اش هر روزه بدون توجه به پيامدهاي آني و دراز مدت آن گوشه اي از طبيعت را به ويراني مي کشد.

در اين ميان ايران تنها با دو دهم درصد از سهم اقتصاد جهاني جايگاه دهمين تخريب کننده محيط زيست را در جهان دارد. جمهوري اسلامي براي پوشاندن مسئوليت خود در تخريب محيط زيست فريبکارانه، مانند موارد مشابه ديگر، به جاي يک روز يک هفته را به اين مناسبت اختصاص مي دهد. اما کار تخريب محيط زيست در نتيجه سياست هاي غلط به جايي رسيده است که با اينگونه نمايشها پرده پوشي نمي شود. درياچه ها رو به خشک شدن مي روند، تالابها خشک مي شوند، جنگلها در آتش مي سوزند، بيابانها پيشروي مي کنند،سوخت ناقص مليونها اتومبيل، فضاي شهرها را خفقان آلوده کرده اند و موارد بسياري ديگر از تخريب محيط زيست مستقيما ناشي از سياستهاي اقتصادی اجتماعی نادرست جمهوری اسلامي است.

ازمابپرس؛ مقاومت به آنتي‌بيوتيک يعني چه؟

مقاومت به آنتي‌بيوتيک چه معنايي دارد؟

برخي تصور ميکنند مقاومت به آنتي بيوتيک به اين معناست که بدن انسان به آنتي بيوتيک مقاوم مي‌شود. اين برداشت نادرستي است. مقاومت به آنتي بيوتيک يعني ميکروب سپري دفاعي اختراع کرده که آنتي بيوتيک بر آن بي تاثير است.

اما چطور چنين چيزي پيش مي‌آيد؟ فرض کنيد آنتي‌بيوتيک بمبي است که بر روي ارتش دشمن (ميکروب) ريخته مي‌شود. آنتي‌بيوتيک مخصوصا اگر وسيع الطيف باشد، يعني اين که مثل بمباران کور هر ميکروبي را که دم دستش بيايد مي‌کشد. البته که تمام ميکروب‌هاي بدن مضر نيستند. برخي از اين ميکروب‌ها نه تنها بيماري‌زا نيستند بلکه مفيد هم هستند. بنابراين آنتي‌بيوتيک ميکروب‌هاي خوبي را هم که دشمن ميکروب‌هاي بيماري‌زا هستند از بين مي‌برد. ميکروب‌ها براي زنده ماندن و رشد و تکثير به منابع غذا و انرژي نياز دارند و باکتري‌هاي خوب و بد با هم بر سر اين منابع رقابت ميکنند. بنابراين اگر آنتي‌بيوتيک دقيق و درست مصرف نشود، ميکروب‌هاي خوب را که با ميکروب‌هاي بد در رقابتند از بين مي‌برد.

حال تصور کنيد که آنتي‌بيوتيک تمام ميکروب‌هاي بد و خوب را کشته است اما کافي است يک ميکروب بد جهش ژنتيکي پيدا کرده باشد، اتفاقي کاملا طبيعي که بسيار پيش مي‌آيد.. اگر اين جهش باعث بي‌اثر شدن آنتي‌بيوتيک شود مثل اين است که شما بمبي داريد که ديگر بر دشمن کارگر نيست. بنابراين شما حجم و ميزان بمباران را هر چه بيشتر کنيد نتيجه بدتر است، دوستان کشته مي‌شوند و جا براي دشمنان بازتر مي شود.

ميکروب‌ها در انتقال اطلاعات شايد از انسان‌ها پيشرفته‌تر باشند. همانطور که در شبکه‌هاي اجتماعي ناگهان يک خبر به سرعت تکثير مي‌شود و همه از آن مطلع مي‌شوند، ميکروب‌ها نيز ژني را که باعث مقاومت آنها مي‌شود به سرعت همرسان مي‌کنند. درست مثل اينکه شما موبايل و لپ‌تاپ‌تان را آپديت مي‌کنيد تا بر عليه ويروس‌هاي جديد محافظت شود، ميکروب‌ها هم مرتب خود را آپديت مي‌کنند.

حال اگر بمب قديمي کارگر نباشد بايد به سراغ بمب جديد رفت. اما همانطور که گفته شد ميکروب‌ها بالاخره راه دفاع را ياد گرفته و آن را همرسان مي‌کنند. نتيجه آنکه دائم ميکروب‌هاي خوب که مي توانند در رقابت با ميکروب‌هاي بد عرصه را بر آنها تنگ کنند از بين مي‌روند و جا براي رشد و تکثير ميکروب‌هاي بد بازتر مي‌شود. آنچه امروز سبب نگراني است وجود ميکروب‌هايي است (که به آنها ابرميکروب مي‌گويند) که هيچ يک از سلاح‌هاي ما (آنتي‌بيوتيک) بر آنها کارگر نيست. آنتي‌بيوتيک تازه‌اي که پژوهشگران بر روي توسعه آن کار مي‌کنند، به منظور مقابله با اين ميکروب‌ها ساخته شده است.

داستان اين آنتي‌بيوتيک چه معنايي براي زندگي روزمره ما دارد و بايد چه کار کنيم؟

اول آنکه آنتي‌بيوتيک را فقط عامل سلامت ندانيم. ترديدي نيست که آنتي بيوتيک‌ها براي بقاي بشر در روزگار کنوني اهميت حياتي دارند اما بايد هميشه در ياد داشته باشيم که آنتي بيوتيک ميکروب‌هاي خوب بدن را هم مي‌کشد و راه را براي ميکروب‌هاي بد باز مي‌کند. بياييد از مثال جنگ استفاده کنيم.

فرض کنيم ما مي‌دانيم که منطقه‌اي در کنترل دشمن است (مثل اينکه برخي ميکروب‌هاي دشمن مثلا در روده ما باشد). اگر براي کشتن نيروهاي نظامي دشمن تمام شهر را از بالا بمباران کنيم، بسياري از مردم محلي که مخالف دشمن و دوست ما هستند از بين خواهند رفت. نتيجه اينکه مقاومت محلي عليه دشمن کم مي شود و همه مي‌دانيم که اين چقدر خطرناک است.

بنابراين خوردن آنتي بيوتيک اگر کاري حساب شده و به دقت فکر شده نباشد نه فقط به ما بلکه به تمام انسان‌ها لطمه خواهد زد. به اين معنا که ميکروب‌هايي را مقاوم خواهد کرد که مي‌توانند باعث بيماري انسان‌هاي ديگر شوند.

آيا به نظر شما منطقي است که براي مبارزه با دشمن هر يک از ما راسا و شخصا تعدادي بمب را به صلاحديد خود به سمت نيروهاي دشمن پرتاب کنيم؟ بعيد است کسي اين کار را منطقي بداند. اگر اين کار لازم باشد ما آن را به متخصصان نظامي و امنيتي واگذار مي کنيم. همين استدلال هم در مورد آنتي بيوتيک صادق است. تجويز آنتي بيوتيک را به پزشک واگذار کنيد.

اگر پزشک براي شما آنتي بيوتيک تجويز کرد حتما سوال کنيد که اين آنتي بيوتيک در بدن شما چه خواهد کرد و از همه مهمتر چقدر نياز به آنتي بيوتيک وجود دارد؟ اگر مصرف آنتي بيوتيک الزامي نيست (مثل بسيار از موارد سرماخوردگي و گلودرد که ويروسي هستند و آنتي بيوتيک بر آن بي‌تاثير است) بهتر است مصرف نکنيم. در اين موارد نه تنها ويروس هيچ آسيبي نمي‌بيند بلکه فقط ميکروب‌هايي که دوست ما هستند کشته مي‌شوند.

آنتي‌بيوتيک جديد را چطور مي‌شود تهيه کرد؟

اين سوالي بسيار عجيب است. مثل اين است که گفته شود يک بمب جديد اختراع شده و مردم عادي به دنبال اين باشند که چطور آن را بخرند. اينکه آنتي‌بيوتيک جديد کي وارد بازار مي شود و در چه مواردي استفاده مي‌شود و فوايد و مضرات آن چيست موضوعي است که بايد به متخصص يعني پزشک واگذار شود.

بنابراين موضوع آنتي بيوتيک مثل مبارزه با دشمن است:

۱- از بمباران کور و بي ملاحظه و بدون در نظر گرفتن تمام جوانب پرهيز کنيد؛ يعني سرخود آنتي‌بيوتيک نخوريد. اگر چنين کنيد احتمال رشد و تکثير ميکروب هاي دشمن را در بدنتان زياد مي‌کنيد.

۲- بمباران سراسري (مصرف آنتي‌بيوتيک) را فقط به عنوان آخرين راه در نظر بگيريد و حتما با متخصصان به دقت مشورت کنيد. به اين فکر کنيد که آنتي بيوتيک ميکروبهاي دوست را هم مي‌کشد.

آنتي‌بيوتيک هايي که ما امروزه در اختيار داريم موشک‌هاي هدايت شده دقيقي نيستند که فقط ميکروب‌هاي دشمن را هدف قرار دهند. به احتمال قريب به يقين بشر روزي چنين آنتي‌بيوتيکهايي را خواهد ساخت اما فعلا آنتي‌بيوتيک‌هاي ما مثل بمباران کور است که تمام منطقه تحت نفوذ دشمن را بمباران مي‌کند به اين اميد که تمام دشمنان کشته شوند، اما بي‌ترديد دوستان زيادي هم کشته خواهند شد.

در باره تب خونريزي دهنده کريمه کنگو چه بايد بدانيم؟

هر سال در فصل گرما گزارش‌هايي از شيوع برخي بيماري‌ها منتشر مي‌شود که تب خونريزي دهنده کريمه کنگو يکي از آنها است. اعلام شده که اين بيماري در ايران امسال دست‌کم ۲۸ نفر را مبتلا کرده است. در باره اين بيماري چه بايد بدانيم؟
تب خونريزي‌دهنده کريمه کنگو چگونه منتقل مي‌شود؟
اين يک بيماري ويروسي است که نوعي کنه سخت هم مخزن و هم ناقل آن است. اين ويروس مي‌تواند بسياري از حيوانات اهلي و وحشي را مبتلا کند. انسان هم در صورت تماس با حيوان مبتلا يا کنه آلوده به ويروس ممکن است مبتلا شود. اين ويروس بيشتر حيوانات را مبتلا مي کند، اما موارد تک گير يا اپيدمي انساني هم مي‌تواند اتفاق بيفتد. پرندگان بجز شترمرغ در مقابل اين ويروس مقاوم هستند. تماس با فرد مبتلا هم مي‌تواند باعث بيماري شود.
آيا بيماري تازه وارد ايران شده است؟
اين بيماري در ايران اولين بار در کتاب گنجينه خوارزمشاه جرجاني در حدود سال ۱۱۱۰ توصيف شد و در سال ۱۹۷۰ وجود بيماري در ايران ثابت شد.
اين بيماري در حيوانات چه علائمي دارد؟
در حيوانات اهلي مثل گاو و گوسفند بيماري علائم مشخصي ندارد و حداکثر باعث تب مي‌شود، بنابراين کارکنان کشتارگاه‌ها و سلاخ‌خانه‌ها به احتمال زياد متوجه بيماري دام نخواهند شد.


علائم بيماري در انسان چيست؟
شيوع بيماري بيشتر در فصل گرم سال همزمان با فصل فعاليت کنه است. علائم بيماري در انسان: سردرد، تب شديد، کمردرد و درد مفاصل و عضلات، دل درد، اسهال، استفراغ، قرمزي چشم و سرخي گونه، خونريزي (مثلا بصورت نقطه‌هاي ريز مثل سر سوزن يا خونريزي‌هاي وسيعتر يا خون دماغ)، يرقان.
علائم بيماري يک تا سه روز بعد از نيش کنه آلوده يا پنج تا شش روز بعد از تماس با حيوان آلوده ايجاد مي‌شود. بعد از چند روز بيماري وارد مرحله خونريزي مي‌شود. خونريزي خطر اصلي براي بيمار است و موارد منجر به مرگ اکثرا به دليلي خونريزي‌هاي شديد داخلي است. مرگ و مير بر اثر بيماري زياد است و به سي درصد مي‌رسد.
آيا اين ويروس واکسن دارد؟
براي دام‌ها واکسن معتبر براي پيشگيري وجود ندارد. در انسان هم واکسن ندارد.
چه درماني براي اين بيماري وجود دارد؟
درمان بيماري در انسان هم بيشتر درمان حمايتي براي رفع عوارض و خطرات بيماري است. داروهاي ضد ويروس براي درمان اين بيماري بکار گرفته شده و تاثير مثبتي هم داشته اما بيماري درمان اختصاصي ندارد.
چه کساني در معرض ابتلا هستند؟
دامداران، کشاورزان، کارگران کشتارگاه‌ها، دامپزشکان و کارکنان بهداشتي و درماني، بخصوص در بيمارستان‌ها.
آيا با خوردن گوشت مي‌توان به بيماري مبتلا شد؟
اين بيماري از راه خوردن گوشت حيوان ذبح شده منتقل نمي‌شود، اين ويروس بيرون بدن از بين مي‌رود بنابراين مگر اينکه فرد بلافاصله گوشت حيوان تازه ذبح شده را خام بخورد احتمال ابتلا وجود ندارد. گوشتي که مهر سازمان دامپزشکي را دارد مي‌توان بدون نگراني مصرف کرد. 

 نکاتي که بايد درباره اچ‌آي‌وي بدانيد

هفته گذشته خبري به نقل از سازمان بهزيستي ايران منتشر شد که بر اساس آن ابتلا از طريق روابط جنسي محافظت نشده که از آن به عنوان موج سوم ياد مي‌شود بيش از ديگر موارد سبب افزايش بيماران اچ‌آي‌وي/ايدز در ايران شده است.
اين خبر همچنين بر اين تأکيد داشت که بسياري از زنان ايران مبتلا به اچ‌آي‌وي/ايدز، "در دوران ازدواج بيمار شده‌اند."
اين موضوع سوال‌هايي را درباره اچ‌آي‌وي/ايدز براي مخاطبان ما به وجود آورده است که در اينجا به برخي از اين سوال‌ها پاسخ مي‌دهيم.
علائم اچ‌آي‌وي/ايدز چه هستند و چقدر طول مي‌کشد که علائم بروز کند؟
بيشتر افرادي که اچ‌آي‌وي مثبت مي‌شوند، دو تا شش هفته پس از گرفتن ويروس علائمي شبيه سرماخوردگي يا آنفلوآنزا را تجربه مي‌کنند. تقريبا ۸۰ درصد افراد اچ‌آي‌وي مثبت، به مدت چند هفته اين علائم را تجربه مي‌کنند:
 تب
 گلودرد
 خارش بدن
علائم ديگري هم وجود دارد که ممکن است چندان شايع نباشد و در همه افراد بروز نکند:
 خستگي
 درد مفاصل
 درد عضلاني
 تورم غدد
با توجه به اينکه چنين علائمي ممکن است بر اثر بيماري‌هاي ديگر نيز بروز کنند، اگر فردي اين علائم را تجربه کند، لزوما به معناي آلوده شدن به ويروس اچ‌آي‌وي نيست، مگر آنکه در فاصله کوتاهي پيش از آن رفتار پرخطر انجام داده باشد.
اگر تعدادي از اين علائم را داريد و فکر مي‌کنيد که در چند هفته گذشته در خطر آلودگي به اچ‌آي‌وي قرار گرفته‌ايد، حتما بايد در اولين فرصت آزمايش اچ‌آي‌وي بدهيد.
اين علائم نشانه مبارزه سيستم ايمني بدن با ويروس هستند، اما پس از يک دوره کوتاه چند هفته‌اي اچ‌آي‌وي ديگر تا سال‌ها هيچ علائمي براي بيمار ندارد. اين مرحله از بيماري دوران نهفتگي اچ‌آي‌وي ناميده مي‌شود که مي‌تواند تا ده سال ادامه داشته باشد.
پس از پايان دوران نهفتگي اچ‌آي‌وي، سيستم ايمني بدن بيمار شديدا تخريب مي‌شود که با علائم زير خود را نشان مي‌دهد:
 کاهش وزن
 اسهال مزمن
 تعرق شبانه
 مشکلات پوستي
 عفونت‌هاي مکرر
 بروز ديگر بيماري‌هاي جدي و مرگبار
تشخيص زودهنگام اچ‌آي‌وي در جلوگيري از بروز اين علائم اهميت حياتي دارد و مي‌تواند به کنترل و درمان بيماري کمک کند. به همين دليل پزشکان توصيه مي‌کنند که اگر فردي اعمال پرخطري مانند آميزش جنسي محافظت نشده انجام داده است که فکر مي‌کند خطر ابتلا به اچ‌آي‌وي/ايدز براي او وجود دارد، بايد بلافاصله براي انجام آزمايش به مراکز درماني مراجعه کند.
هرچه زودتر فرد در مورد بيماري‌اش بداند بهتر است. اين بيماري تا به حال درمان قطعي ندارد، اما مي‌توان با درمان‌هاي موجود تعداد ويروس را کنترل کرد و کاري کرد که طول عمر و کيفيت زندگي بيماران مانند ساير افراد جامعه باشد.
اگر فردي متوجه شد که مبتلا به اچ‌آي‌وي/ايدز است بايد چه کند؟
اگر جواب آزمايش اچ‌آي‌وي فردي مثبت باشد، بايد پس از آن به طور مرتب آزمايش خون بدهد تا پيش از شروع درمان ميزان پيشرفت آلودگي به اچ‌آي‌وي بررسي شود. اين آزمايش‌ها شامل بررسي مقدار ويروس در خون بيمار و همچنين تاثير ويروس اچ‌آي‌وي بر سيستم ايمني بدن است.
پس از انجام اين آزمايش‌ها مراحل درمان شروع مي‌شود که هدف آن کاهش ميزان ويروس در خون بيمار است تا به سيستم ايمني بدن فرصت ترميم بدهد و از بروز بيماري‌هاي ديگر مرتبط با اچ‌آي‌وي نيز پيشگيري کند.
اگر بيمار تحت درمان قرار بگيرد، معمولا ميزان ويروس در خون او به اندازه‌اي پايين مي‌آيد که ديگر احتمال بسيار کمي وجود دارد که ويروس را به ديگران انتقال دهد.
تشخيص ابتلا به اچ‌آي‌وي/ايدز براي بيماران مي‌تواند به قدري ناراحت‌کننده باشد که دچار اضطراب يا افسردگي شوند. کلينيک‌هاي درمان اچ‌آي‌وي/ايدز، معمولا به بيماران مشاوره مي‌دهند تا بتوانند با مشکلات رواني مرتبط با ابتلا به اين بيماري مقابله کنند.
اگر بيمار به روانشناس يا مشاور دسترسي نداشته باشد، معمولا توصيه مي‌شود که سعي کند با ديگر بيماران مبتلا به اچ‌آي‌وي/ايدز در ارتباط باشد و از تجربه‌هاي آنها استفاده کند.
فردي که با اچ‌آي‌وي مثبت زندگي مي‌کند، به پزشک، روانشناس و متخصص تغذيه نياز دارد، هر کدام از اين گروه‌ها مي‌توانند به اين بيماران کمک کنند تا اين افراد مانند ساير افراد در جامعه زندگي کنند.
رابطه جنسي امن براي جلوگيري از ابتلا به اچ‌آي‌وي/ايدز چيست؟
 به هر دونفري که تماس جنسي دارند، توصيه مي‌شود از کاندوم استفاده کنند. افرادي که تمايل دارند با هم جنس خود باشند نيز بايد از کاندوم‌هاي مردانه و زنانه استفاده کنند.
 رابطه جنسي مقعدي باعث نمي‌شود که ويروس اچ‌آي‌وي/ايدز منتقل نشود. حتي گفته مي‌شود که احتمال انتقال از طريق آميزش مقعدي بيشتر از آلت تناسلي است. بنابراين بايد در هرگونه رابطه مقعدي از کاندوم استفاده شود.
 احتمال انتقال ويروس اچ‌آي‌وي/ايدز از طريق رابطه دهاني با آلت تناسلي وجود دارد، ولي کمتر از انواع ديگر روابط جنسي است. به دليل احتمال انتقال ويروس براي رابطه دهاني با آلت تناسلي نيز بايد از کاندوم استفاده شود.
 به هيچ عنوان نمي‌توان از ظاهر کسي متوجه شد که فرد مبتلا است يا خير. بنابراين هر رابطه جنسي با استفاده از کاندوم خطر ابتلا را به اندازه قابل توجهي کاهش مي‌دهد.
نکات مهم و لازم درباره زندگي کردن با افراد مبتلا به اچ‌آي‌وي/ايدز چيست؟
بهترين مکاني که بيماران مبتلا به اچ‌آي‌وي/ايدز مي‌توانند مورد مراقبت قرار بگيرند، در خانه خود و در ميان افرادي است که آنها را دوست دارند. در سراسر دنيا افراد زيادي با اين بيماري زندگي مي‌کنند و مي‌توانند براي مدت طولاني يک زندگي فعال و پربار داشته باشند.
اگر به عنوان شريک زندگي، خانواده يا دوست با فرد مبتلا به اچ‌اي‌وي/ايدز زندگي مي‌کنيد، نکات زير را در خاطر داشته باشيد:
 به طور مرتب با پزشک فرد مبتلا در ارتباط باشيد تا از آخرين مراحل درمان و مراقبت مورد نياز بيمار مطلع شويد.
 يادتان باشد که ويروس اچ‌آي‌وي از طريق هوا، غذا، آب، قاشق و بشقاب و ليوان، نشيمنگاه توالت، حشرات، حيوانات خانگي و هر چيزي که آغشته به خون، مني، ترشحات واژني يا شير پستان فرد مبتلا نباشد، منتقل نمي‌شود.
 شما از طريق ادرار، مدفوع، استفراغ، آب بيني، بزاق و عرق فرد مبتلا، آلوده به ويروس اچ‌اي‌وي نخواهيد شد مگر آنکه اين موارد به خون بيمار آغشته باشند.
 شما مي‌توانيد به غذا خوردن، لباس پوشيدن و حتي توالت و حمام کردن بيمار کمک کنيد، بدون اينکه خودتان در خطر ابتلا به ويروس قرار بگيريد.
 گرفتن دست، بغل کردن، ماساژ دادن و هرگونه تماس ديگري با فرد مبتلا هيچ خطري براي شما ندارد و حتي براي حمايت عاطفي فرد مبتلا توصيه مي‌شود.
 با توجه به اينکه بيمار مبتلا به به اچ‌اي‌وي/ايدز سيستم ايمني ضعيفي دارد، هميشه يادتان باشد که پيش از تماس با بيمار دستانتان را بشوييد تا باعث انتقال بيماري‌هاي ديگر به او نشويد.
 اگر جايي از بدنتان به خصوص دستانتان زخم يا بريدگي داريد، هنگام تماس با بيمار احتياط‌هاي لازم را انجام دهيد تا خودتان و او را در خطر قرار ندهيد.
 اگر سرماخوردگي يا آنفلوانزا گرفته‌ايد، مدتي از فرد مبتلا به اچ‌اي‌وي/ايدز دور شويد؛ بدن اين بيماران گاهي حتي توان مقابله با يک سرماخوردگي ساده را ندارد.
 تيغ، مسواک، موچين، ناخن‌گير، گوشواره يا هر وسيله ديگري که احتمال آلوده شدن به خون بيمار را دارد، با فرد مبتلا به اچ‌آي‌وي/ايدز به طور مشترک استفاده نکنيد.
 لباس‌هاي بيمار را مي‌توانيد همراه با لباس‌هاي خودتان بشوييد، اما اگر نگران آلودگي آنها به خون يا ديگر مايعات بدن بيمار هستيد مي‌توانيد از آب جوش و سفيدکننده استفاده کنيد.
مهمترين رکن اساسي مرتبط با اچ‌آي‌وي، پذيرش جامعه و خانواده است. اين بيماري فقط از راه تماس جنسي، ترزيق و مادر به نوزاد منتقل مي‌شود. فرد مبتلا بايد به درمان و بازگشت به جامعه تشويق شود. بيماران اچ‌آي‌وي/ايدز نياز به ترحم ندارند، نياز به برخورد يکسان دارند و همه افراد جامعه مي‌توانند در کنترل اين بيماري موثر باشند.